Είναι γνωστό ότι τουλάχιστον μετά τα 45 οι ουρολόγοι συστήνουν προληπτικές επισκέψεις για τους άνδρες, τουλάχιστον σε ετήσια βάση. Στην Ελλάδα, οι περισσότεροι άνδρες αντιμετωπίζουν αυτές τις επισκέψεις με φόβο και στρες, με αποτέλεσμα να τις αναβάλλουν για πολύ καιρό, μέχρι την εμφάνιση συμπτωμάτων. Όπως και όλοι οι γιατροί, έτσι και οι ουρολόγοι δεν σταματούν να υπογραμμίζουν ότι η πρόληψη σώζει ζωές, καθώς πολλές παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος των ανδρών και των γυναικών, συμπεριλαμβανομένων και των νεοπλασιών, αντιμετωπίζονται και θεραπεύονται αν διαγνωστούν και αντιμετωπιστούν έγκαιρα. Δυστυχώς όμως οι ασθενείς αναβάλλουν την επίσκεψη στον γιατρό επί μακρόν, με τα αποτελέσματα πολλές φορές να είναι δυσάρεστα.
Η εξέταση PSA και η αγωνία των ασθενών
Η πληροφορία είναι από τα ισχυρότερα όπλα στην φαρέτρα των γιατρών και πολλές φορές μια πληροφορία μπορεί να προλάβει δυσάρεστες εξελίξεις. Από αυτό ορμώμενοι, θα αναλύσουμε την σημασία της τακτικής παρακολούθησης στην πρόληψη του καρκίνου του προστάτη. Η εξέταση PSA (Ειδικού Προστατικού Αντιγόνου) στο αίμα του ασθενούς είναι η κυριότερη μέθοδος προληπτικού ελέγχου όσον αφορά τον καρκίνο του προστάτη. Πρόκειται για μια απλή εργαστηριακή εξέταση που λαμβάνει χώρα μέσω αιμοληψίας. Τα αποτελέσματα είναι άμεσα διαθέσιμα (εντός 1-2 ημερών) και σε αυτό το σημείο συνήθως ο ασθενής αρχίζει να τρομοκρατείται. Όπως σε πολλές άλλες εργαστηριακές εξετάσεις, τα αποτελέσματα συνοδεύονται από τιμές αναφοράς ανάλογα με την ηλικία και ο άνδρας κάνει το λάθος να προβαίνει σε «αυτοδιάγνωση» με βάση αυτές τις τιμές αναφοράς. Όταν το PSA βρίσκεται «εντός ορίων» ο ασθενής πολλές φορές δεν κάνει καν τον κόπο να το αναφέρει στον ουρολόγο του, ενώ αν οι τιμές είναι αυξημένες προκαταβάλει την διάγνωση του καρκίνου. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η τιμή του PSA από μόνη της δεν λέει απολύτως τίποτα καθώς υπάρχουν πολλές άλλες αιτίες για την αύξησή του. Παρομοίως, ένα «χαμηλό» PSA δεν αποκλείει την ύπαρξη καρκίνου. Γίνεται λοιπόν σαφές ότι η συγκεκριμένη εξέταση πρέπει να συστήνεται από τον ειδικό ουρολόγο, ο οποίος έχει εικόνα του πλήρους ιατρικού ιστορικού και μπορεί να αξιολογήσει τα αποτελέσματα εξατομικευμένα για τον συγκεκριμένο ασθενή. Ο ουρολόγος λοιπόν είναι ο μόνος αρμόδιος να αξιολογήσει τα αποτελέσματα της εξέτασης και να καθησυχάσει τον ασθενή ή να τον παραπέμψει σε περαιτέρω ελέγχους. Έτσι αποφεύγονται και τα ανούσια έξοδα σε αχρείαστες εξετάσεις αλλά και το συναισθηματικό βάρος που επωμίζεται ο ασθενής από την ανεπαρκή αντίληψη του αποτελέσματος αυτών.
Η περιβόητη δακτυλική εξέταση
Η δακτυλική εξέταση αποτελεί ένα από τα πιο χρήσιμα εργαλεία για τον έλεγχο της υγείας του προστάτη και πολύ συχνά συνοδεύεται από μια μυθολογία φόβου μεταξύ των ανδρών. Η εξέταση γίνεται μέσω του ορθού και αυτό από μόνο του αποτελεί τον λόγο για τον οποίο πολλοί άνδρες αποφεύγουν την προληπτική επίσκεψη στον ουρολόγο τους. Οι αστικοί μύθοι περί πόνου όπως επίσης ο συνδυασμός με μια στρεβλή ιδέα περί αρρενωπότητας, οδηγούν πολλούς ασθενείς κυριολεκτικά να μην επισκέπτονται ποτέ τον ουρολόγο, ζημιώνοντας έτσι ανεπανόρθωτα την υγεία τους. Τι ισχύει όμως πραγματικά γύρω από την δακτυλική εξέταση; Πρωταρχικά πρέπει να γίνει σαφές ότι παρά την χρησιμότητα της εν λόγω εξέτασης, δεν χρησιμοποιείται σε όλους ανεξαιρέτως τους ασθενείς, ούτε διενεργείται σε καμιά των περιπτώσεων χωρίς την συγκατάθεση του ασθενή. Επιπρόσθετα, για να διαλυθούν οι μύθοι θα πρέπει να τονίσουμε ότι η εξέταση λαμβάνει χώρα με τον ασθενή ανάσκελα στο εξεταστήριο και σε καμιά περίπτωση όπως κυκλοφορεί σε διάφορες κωμικές απεικονίσεις που έχουν συμβάλει στην διάδοση των αστικών μύθων. Όσον αφορά τον πόνο, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι χρησιμοποιείται γέλη τοπικής αναισθησίας με συνέπεια ο ασθενής να μη νιώθει το παραμικρό κατά τα λίγα δευτερόλεπτα που διαρκεί η εξέταση. Μέσω της δακτυλικής εξέτασης ο ουρολόγος μπορεί να αντλήσει ζωτικές πληροφορίες για τον προστάτη του ασθενούς όπως π.χ. για την υφή και το μέγεθός του. Είναι μια απλή εξέταση όπως όλες οι άλλες και δεν διαφέρει από παρόμοιες εξετάσεις που διενεργούν γυναικολόγοι, ωτορινολαρυγγολόγοι, παθολόγοι, κ.α. Η ιδιωτικότητα και η αξιοπρέπεια του ασθενή οφείλουν να διασφαλίζονται πάντα κατά την διάρκεια οποιασδήποτε ιατρικής πράξης όπως ορίζει η ιατρική δεοντολογία και οι νόμοι, ανεξαρτήτως συνθηκών. Συνεπώς οι ασθενείς δεν έχουν κανένα απολύτως λόγο να φοβούνται μια ανώδυνη εξέταση ελάχιστων δευτερολέπτων που μπορεί να παρέχει ζωτικές πληροφορίες στον ουρολόγο. Στην εποχή μας είναι αδιανόητο να χάνεται πολύτιμος χρόνος στην αντιμετώπιση των προστατικών νόσων λόγω στερεοτύπων που δεν ισχύουν.
Συμπεράσματα
Μετά τα παραπάνω γίνεται κατανοητό πως η επίσκεψη στον ουρολόγο (όπως και σε κάθε γιατρό) μάλλον πρέπει να καθησυχάζει παρά να αγχώνει τους ασθενείς, καθώς αποτελεί το μοναδικό τρόπο να λάβουν έγκυρη πληροφόρηση και ορθή αξιολόγηση της κατάστασής τους. Ο γιατρός σας μπορεί να σας απομακρύνει από πηγές πληροφόρησης που σας προκαλούν ψυχικό άχθος (ίντερνετ, γνωστοί) και να σας δώσει τεκμηριωμένες απαντήσεις πάνω σε κάθε σας απορία. Μην διστάσετε να τον συμβουλευτείτε!
Το άρθρο επιμελήθηκε ο συνεργάτης του Ουρολογικού Ινστιτούτου, Δρ Παναγιώτης Μουρμούρης
